College voor de Rechten van de Mens: Overheid moet meer aandacht besteden aan privacy’

Het College voor de Rechten van de Mens roept het kabinet op om zich altijd actief in te zetten voor mensenrechten. Het kabinet zou meer aandacht moeten hebben voor privacy. Zo zouden telefoon- en internettaps vooraf moeten worden goedgekeurd door een rechter. Ook de toezicht op Nederlandse inlichtingendiensten kan beter.

Dit stelt College voor de Rechten van de Mens in de derde Rapportage Mensenrechten in Nederland. Hierin doet het College ruim 40 aanbevelingen om de mensenrechten in Nederland te verbeteren. Van een land dat mensenrechten hoog in het vaandel heeft verwacht het College dat het ook op eigen grondgebied de lat voortdurend hoog legt. Toch perkt het kabinet regelmatig mensenrechten in en stelt het vereiste acties om mensenrechten te verbeteren uit. Zonder dat zichtbaar is welke afwegingen het kabinet daarin maakt.

Door instanties op de vingers getikt

Het kabinet zet volgens het College te vaak pas serieuze stappen als het door verschillende instanties op de vingers is getikt over een situatie die mensenrechtelijk gezien niet door de beugel kan. Als voorbeeld noemt het College het op grote schaal verzamelen en opslaan van gegevens over telecommunicatie.

Voorzitter Laurien Koster: “Mensenrechten zijn minimumnormen waaraan een land moet voldoen, zodat iedereen op het grondgebied een menswaardig bestaan leidt. In Nederland is natuurlijk veel heel goed geregeld. Maar het kan en moet echt beter. Mensenrechten gelden voor ieder mens, ook wanneer het moeilijk is om voor jezelf op te komen.”

Door rechter vooraf laten toetsen

Het College wijst onder andere op het feit dat verschillende wetten en wetsvoorstellen de minister en burgemeester de mogelijkheid geven maatregelen te nemen zonder dat de rechter deze vooraf toetst. Burgers kunnen wel na afloop naar de rechter stappen, maar dan is het kwaad al geschied. Een eenmaal gepleegde inbreuk op bijvoorbeeld privacy is onomkeerbaar. Juist daarom is het volgens het College belangrijk dat de rechter alle belangen weegt, zodat het belang van het individu niet te gemakkelijk opzij wordt gezet.

Daarnaast wil het kabinet ook geheime diensten de bevoegdheid geven ongericht kabelverbindingen af te tappen, iets wat op dit moment alleen gericht op een specifiek persoon is toegestaan. De nieuwe bevoegdheid maakt het mogelijk grote hoeveelheden data te verzamelen om vervolgens op zoek te gaan naar verdachte patronen. Het College stelt dat het hierdoor noodzakelijk is ook de bevoegdheden van toezichthouders die moeten toezien op geheime diensten worden uitgebreid. Dit zou echter onvoldoende het geval zijn. Het oordeel van waakhonden zou in veel gevallen te vrijblijvend zijn.